Słupy trakcyjne i trakcyjno-oświetleniowe – dlaczego są kluczowe dla infrastruktury tramwajowej i miejskiej?

Choć od czasów, gdy pierwszy elektryczny tramwaj pojawił się w Polsce, minęły 132 lata, a świat urządzeń transportowych przeżył niejedną rewolucję, pewna rzecz pozostała niezmienna. Kluczową rolę w funkcjonowaniu transportu publicznego nadal stanowią słupy trakcyjne i trakcyjno-oświetleniowe. Niegdyś proste konstrukcje z drewna lub metalu zwieńczone prymitywnymi przewodami trakcyjnymi, dzisiaj okazałe cynkowane ogniowo maszty dumnie prężące się w przestrzeni, zupełnie jakby były świadome swej nierozerwalności z infrastrukturą miejską. Jak działają i dlaczego są tak ważne? Tego dowiesz się z naszego artykułu. 

W Polsce działa obecnie piętnaście systemów tramwajowych na terenie 11 województw. Obsługują one 32 miejscowości. Dzięki funduszom europejskim miasta nie tylko inwestują w nowoczesny tabor, ale i w infrastrukturę, dbając o to, aby była ona odpowiedzią na rosnące oczekiwania wobec transportu zbiorowego, a ponadto wpisywała się w estetykę lokalnego krajobrazu. Takie podejście sprawia, że komunikacja publiczna staje się coraz bardziej konkurencyjna w stosunku do transportu indywidualnego. Mimo że w branżowych kuluarach zaczyna się mówić o tym, że w przyszłości na polskich ulicach pojawią się tramwaje bez pantografu, które nie muszą mieć nieustannego dostępu do sieci trakcyjnej, jeszcze wiele wody musi upłynąć, nim tak się stanie. Pozycja słupów trakcyjnych i trakcyjno-oświetleniowych nie jest zatem zagrożona.

Czym są słupy trakcyjne i trakcyjno-oświetleniowe?

Słupy trakcyjne to po prostu konstrukcje stalowe lub betonowe o różnym przekroju wspierające sieć przewodów elektrycznych niezbędnych do zasilania pojazdów szynowych.  Są odporne na obciążenia wynikające z warunków atmosferycznych oraz ciężaru przewodów i ewentualnych sił dynamicznych generowanych przez poruszające się pojazdy. Możemy spotkać zarówno słupy 6-metrowe, jak i te o wysokości 7,5 metra (ponad grunt). Różnice w wysokości zależą od potrzeb konkretnego systemu transportowego, a także lokalnych warunków i rodzaju pojazdów, a ich rozmieszczenie od typu sieci trakcyjnej i geometrii toru. Z kolei słupy trakcyjno-oświetleniowe to rozwiązanie łączące w sobie funkcje tradycyjnego słupa trakcyjnego z dodatkowym wyposażeniem oświetleniowym (w tym również panele fotowoltaiczne), co pozwala na oszczędność miejsca i zmniejszenie kosztów instalacji. Tego typu konstrukcje są na ogół nieco wyższe. Możliwość zastosowania wybranej kolorystyki, a także elementów ozdobnych, np. rozbudowanych rozet do zabudowy opraw oświetleniowych sprawia, że wygląd słupów można dostosować do miejskiej estetyki, charakteru miejsca zabudowy. 

Słupy trakcyjne i trakcyjno-oświetleniowe – dlaczego są takie ważne?

Mimo że główną funkcją słupów trakcyjnych jest bezpośrednie dostarczanie energii elektrycznej do pojazdów szynowych, co zapewnia ich ruch w sposób efektywny i zrównoważony, mają one wpływ na wiele innych kwestii – od bezpieczeństwa, przez optymalizację kosztów, na estetyce skończywszy. 

Bezpieczeństwo 

Nie bez powodu transport szynowy uznaje się za bezpieczniejszy niż autobusowy. Mniejsza liczba wypadków ma związek zarówno z większą przewidywalnością trasy, jak i ciągłością oraz niezawodnością transportu elektrycznego, którego częścią są oczywiście słupy trakcyjne i trakcyjno-oświetleniowe. Są one wyposażone w różne zabezpieczenia i izolacje, które zapobiegają zwarciom elektrycznym, zapewniając bezpieczeństwo obsługi. Poddawane regularnym konserwacjom i inspekcjom słupy pozwalają na szybkie wykrywanie i naprawianie ewentualnych uszkodzeń czy zużycia materiału. To sposób na uniknięcie awarii, które mogłyby zakłócić funkcjonowanie komunikacji miejskiej.

Zrównoważony transport publiczny 

Dzięki słupom trakcyjnym tramwaje są nie tylko bardziej ekologiczne (nie emitują zanieczyszczeń) niż autobusy z tradycyjnymi silnikami spalinowymi, ale i cichsze oraz bardziej efektywne, co przyczynia się do zrównoważonego transportu miejskiego. Na dodatek jeżdżące po szynach pojazdy mają stalowe koła, które można poddać recyklingowi.

Optymalizacja kosztów utrzymania 

Współczesne rozwiązania technologiczne pozwalają na integrację słupów trakcyjnych z innymi systemami miejskimi, takimi jak uliczne oświetlenie (słupy trakcyjno-oświetleniowe) czy systemy informacji pasażerskiej. Możliwość zamontowania opraw oświetleniowych na słupach trakcyjnych przyczynia się do zmniejszenia liczby słupów lampowych, co przekłada się na większą przejrzystość krajobrazu miejskiego. Stabilna konstrukcja słupów trakcyjno-oświetleniowych gwarantuje bezawaryjność i niezawodność systemu. Infrastrukturalna synergia przyczynia się do optymalizacji kosztów utrzymania. Słupy trakcyjne są więc nie tylko sercem transportu elektrycznego, ale również ważnym elementem inteligentnego miasta przyszłości.

Efektywniejsze wykorzystanie przestrzeni miejskiej 

Jako że instalacja słupów trakcyjnych wymaga precyzyjnego planowania i koordynacji z innymi elementami infrastruktury miejskiej (muszą być rozmieszczone w odpowiednich odstępach, zapewniając ciągłość dostawy energii elektrycznej oraz bezpieczeństwo użytkowników drogi) podczas projektowania często uwzględnia się aspekty urbanistyczne i architektoniczne. Obecność słupów w krajobrazie miejskim ma zatem wymiar nie tylko praktyczny, ale i estetyczny. Zastosowanie nowoczesnych technologii (nowe materiały, rozwiązania konstrukcyjne) pozwala na tworzenie smuklejszych i mniej inwazyjnych form słupów, co jest istotne zwłaszcza w historycznych centrach miast.

Podsumowanie 

Nie będzie przesadą, jeśli nazwiemy słupy trakcyjne i trakcyjno-oświetleniowe cichymi bohaterami miast. Mimo iż nie zwracamy na nie uwagi, pełnią one naprawdę ważną funkcję, dbając o to, by publiczny system transportowy był efektywny. Jeśli poszukujesz idealnego rozwiązania dla infrastruktury tramwajowej, zapoznaj się z ofertą słupów trakcyjnych i trakcyjno-oświetleniowych.